Postępowanie działowe przed sądem wszczynane jest na skutek wniesienia przez jednego ze spadkobierców wniosku o dział spadku. Wniosek taki musi spełniać wymogi formalne określone w kodeksie postępowania cywilnego – przede wszystkim oznaczenie sądu do którego jest skierowane, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku wraz z dowodami na poparcie przytoczonych okoliczności, podpis strony oraz wymienienie załączników, a nadto – oznaczenie miejsce zamieszkania stron i ich ewentualnych przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników oraz numer PESEL wnioskodawcy. Ponadto, konieczne jest opłacenie takiego wniosku – zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wniosek o dział spadku podlega opłacie stałej, która w zależności od charakteru wniosku, waha się od 300,00 zł do 1 000,00 zł. Do wniosku należy załączyć również postanowienie stwierdzenia nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia – na dowód bycia spadkobiercą. Ważną informacją jest również to, że w razie gdy nie zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub nie został sporządzony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w toku postępowania o dział spadku. Do wniosku o dział spadku należy dołączyć także spis inwentarza dla wykazania majątku. Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma podlegać działowi. Ponadto, należy również wskazać, czy i jakie testamenty sporządził spadkodawca, a także gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.
Podział spadku w sądzie – koszty
Jeżeli przepis prawa przewiduje, że pismo podlega opłacie, należy taką opłatę sądową uiścić. Dotyczy to również pism, które wszczynają postępowania z zakresu prawa spadkowego. Opłaty w sprawach cywilnych, do których należą również sprawy spadkowe określa ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wysokość opłaty od wniosku o dział spadku jest opłatą stałą, co oznacza, że jej wysokość nie zależy od wartości spadku podlegającemu działowi. Zgodnie z 51 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych, opłata od wniosku o dział spadku wynosi 500,00 zł. Jeżeli jednak spadkobiercy są zgodni co do sposobu działu spadku i we wniosku zawrą zgodny projekt takiego działu, opłata wynosi wówczas 300,00 zł.
Jeżeli jednak spadkobiercy będą chcieli przeprowadzić tzw. postępowanie działowe połączone ze zniesieniem współwłasności, opłata od wniosku wynosić będzie 1000,00 zł. W sytuacji kiedy spadkobiercy we wniosku zawrą zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, opłata od wniosku wyniesie 600,00 zł.
Na w/w kwotach wydatki mogą się jednak nie skończyć – w trakcie postępowania może pojawić się konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, np. kiedy w skład spadku wchodzi nieruchomość, a spadkobiercy nie są zgodni co do jej wartości.
Należy również pamiętać, że do wniosku o dział spadku należy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia – ich uzyskanie również wiąże się z kosztami, np. opłata stała od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50,00 zł.